Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται μια πρωτοποριακή εφαρμογή ψηφιακής μουσικής βιβλιοθήκης, που συγκεντρώνει και διαθέτει στους χρήστες της παρτιτούρες που δεν διακατέχονται από τους περιορισμούς που επιβάλλουν οι νόμοι υπέρ της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών τους.
Η εφαρμογή αυτή ονομάζεται Πρόγραμμα Διεθνούς Bιβλιοθήκης Μουσικών Παρτιτούρων (International Music Score Library Project ή αλλιώς IMSLP) και δημιουργήθηκε το Φεβρουάριο του 2006 με βασικό σκοπό να συγκεντρώσει μαζί όλες τις παρτιτούρες μουσικών έργων που έχουν εκπέσει στο δημόσιο τομέα καθώς επίσης και τις παρτιτούρες σύγχρονων συνθετών που επιθυμούν να διαθέσουν τα έργα τους στο κοινό χωρίς κανένα περιορισμό. Ένας από τους κύριους στόχους του προγράμματος αυτού είναι να ενθαρρύνει την ανταλλαγή ιδεών μεταξύ των χρηστών του, με σκοπό τη δημιουργία μιας κοινότητας μουσικών, αλλά και φίλων της μουσικής, που μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ως μια πλατφόρμα ανταλλαγής απόψεων γύρω από τη μουσική.
Η φιλοσοφία στην οποία στηρίζεται η δημιουργία του IMSLP είναι ότι η μουσική πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμη στον καθένα και γι'αυτό παρέχει τις μουσικές παρτιτούρες ελεύθερα, χωρίς χρέωση, σε οποιονδήποτε έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Στη σημερινή του μορφή το IMSLP περιλαμβάνει περισσότερες από 22.000 παρτιτούρες για 12.000 έργα περισσοτέρων των 1.200 συνθετών, καθιστώντας το έτσι ως μια από τις μεγαλύτερες ψηφιακές συλλογές από παρτιτούρες στο διαδίκτυο.
Η συγκεκριμένη ψηφιακή συλλογή αποτελείται κυρίως από σκαναρισμένες, παλιές μουσικές εκδόσεις, των οποίων τα πνευματικά δικαιώματα έχουν λήξει. Επιπροσθέτως, συμπεριλαμβάνει και παρτιτούρες σύγχρονων συνθετών που επιθυμούν να διαμοιραστούν τις μουσικές τους δημιουργίες με τον υπόλοιπο κόσμο.
Ένα από τα κύρια προγράμματα του IMSLP ήταν η ψηφιοποίηση και το ανέβασμα στο διαδίκτυο όλων των έργων του Johann Sebastian Bach, το οποίο και ολοκληρώθηκε στις 3 Νοεμβρίου του 2008. Εκτός όμως από τα έργα του J. S. Bach, στη ψηφιακή συλλογή του IMSLP περιλαμβάνονται όλα τα έργα του Chopin, του Brahms, του Liszt καθώς και τα περισσότερα έργα όλων των μεγάλων συνθετών.
Παράλληλα με τη λειτουργία του ως ψηφιακό αποθετήριο από μουσικές παρτιτούρες, το IMSLP μπορεί να λειτουργήσει και ως μουσικολογική εγκυκλοπαίδεια, από τη στιγμή που περιλαμβάνει πολλαπλές και ιστορικές εκδόσεις ενός μουσικού έργου, καθώς επίσης μουσικολογικές αναλύσεις και σχόλια που συνοδεύουν την κάθε παρτιτούρα και το κάθε έργο.
Η πρωτοτυπία του όλου εγχειρήματος της δημιουργίας του IMSLP έγκειται στο ότι οι χρήστες του μπορούν να ανταλλάζουν μουσικές απόψεις και ιδέες μέσω της ιστοσελίδας του, να ανεβάζουν τις δικές τους συνθέσεις ή να ακούν τις συνθέσεις άλλων χρηστών, να γράφουν αναλύσεις και κριτικές για μουσικά έργα, και γενικότερα να συμμετέχουν και οι ίδιοι στον εμπλουτισμό της ψηφιακής βιβλιοθήκης.
Για την επίτευξη αυτής της διαδραστικότητας μεταξύ χρηστών και ψηφιακής μουσικής βιβλιοθήκης, το IMSLP έχει δομηθεί υπό τη μορφή wiki, δηλαδή υπό τη μορφή ενός τύπου ιστοσελίδας που επιτρέπει στους επισκέπτες της να προσθέτουν, να διαγράφουν και γενικά να επεξεργάζονται το διαθέσιμο περιεχόμενο της.
Για να μπορέσουν οι χρήστες της συγκεκριμένης ιστοσελίδας να συμμετάσχουν στον εμπλουτισμό της με αναλύσεις, σχόλια, παρτιτούρες κ.λπ., θα πρέπει απλώς να εγγραφούν, έτσι ώστε να αποκτήσουν έναν κωδικό πρόσβασης. ο οποίος είναι απαραίτητος για την επεξεργασία και τον εμπλουτισμό της ιστοσελίδας. Όσον αφορά τα πνευματικά δικαιώματα, εκτός από όσα ειπώθηκαν παραπάνω, θα πρέπει να σημειωθεί πως το IMSLP ακολουθεί τους Καναδικούς Νόμους περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας, οι οποίοι σε πολλά σημεία διαφέρουν από τους αντίστοιχους νόμους της χώρας μας . Η συντομότερη περίληψη του Καναδικού νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων θα ήταν ότι τα πνευματικά δικαιώματα ισχύουν για τον συνθέτη ή επιμελητή μέχρι και 50 χρόνια μετά τον θάνατό του/της. Για τον εκδότη/εκδοτικό οίκο, τα πνευματικά δικαιώματα ισχύουν μέχρι οποιοσδήποτε από τους παρακάτω όρους λήξει πρώτος:
- η ημερομηνία έκδοσης συν 50 χρόνια
- η ημερομηνία δημιουργίας συν 75 χρόνια (εκτός και αν ο στοιχειοθέτης είναι γνωστός, οπότε γίνεται πάλι η πρώτη ημερομηνία έκδοσης συν 50 χρόνια για εταιρικά έργα.
Η βασική διαφορά των Καναδικών νόμων περί πνευματικής ιδιοκτησίας και των αντίστοιχων της χώρας μας, είναι ότι στη χώρα μας τα πνευματικά δικαιώματα ισχύουν για τον συνθέτη ή επιμελητή μέχρι και 70 χρόνια μετά τον θάνατό του και όχι μέχρι 50. Για το λόγο αυτό, κάθε φορά που ο χρήστης επιθυμεί να κατεβάσει μια παρτιτούρα, εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή του μια ειδοποίηση στην οποία σημειώνεται πως το IMSLP δεν φέρει καμία ευθύνη για τυχόν παραβίαση των νόμων περί πνευματικών δικαιωμάτων. Έτσι, ο χρήστης θα πρέπει να βλέπει πριν κατεβάσει κάποια παρτιτούρα, αν η συγκεκριμένη παρτιτούρα περιορίζεται από τους νόμους περί πνευματικών δικαιωμάτων μέσα από την αναλυτική καρτέλα περιγραφής της παρτιτούρας στην οποία περιγράφονται διάφορα στοιχεία για την έκδοσή της, με σημαντικότερο το copyright.
Μέσω της αρχικής σελίδας του IMSLP ο χρήστης μπορεί να ενημερωθεί για τις πρόσφατες προσθήκες έργων, καθώς επίσης και για διάφορα νέα που αφορούν το IMSLP. Ταυτόχρονα, μπορεί να βρει και μια αναλυτική περιγραφή του τρόπου με τον οποίο μπορεί να συνεισφέρει και ο ίδιος στον εμπλουτισμό του IMSLP καθώς επίσης και αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα.
Η αναζήτηση των μουσικών έργων στη παρούσα ψηφιακή βιβλιοθήκη μπορεί να γίνει με το όνομα του συνθέτη, τη περίοδο του συνθέτη και το είδος του έργου. Συνήθως οι χρήστες επιλέγουν να διεξάγουν την αναζήτηση τους με το όνομα του συνθέτη που τους ενδιαφέρει. Έτσι, αν για παράδειγμα ένας χρήστης αναζητά ένα έργο του Tchaikovsky, αυτό που έχει να κάνει είναι να επιλέξει το γράμμα "Τ" από την αλφαβητική λίστα των ονομάτων των συνθετών που περιλαμβάνονται στο IMSLP και να επιλέξει το όνομα Tchaikovsky. Έτσι στην οθόνη του εμφανίζεται μία καρτέλα που αφορά τον Tchaikovsky και στην οποία παρουσιάζονται αλφαβητικά όλα τα έργα του τα οποία περιλαμβάνονται στο IMSLP, η ημερομηνία γέννησης και θανάτου του καθώς επίσης και κάποιοι εξωτερικοί σύνδεσμοι που περιέχουν τη βιογραφία του, κατάλογους έργων του, ηχογραφήσεις κλπ.
Μόλις ο χρήστης επιλέξει αυτό που τον ενδιαφέρει μέσα από την αλφαβητική παρουσίαση των έργων, εμφανίζεται στην οθόνη του μια νέα καρτέλα η οποία αυτή τη φορά αφορά το συγκεκριμένο έργο και στην οποία περιέχονται πληροφορίες σχετικά με το έργο, την έκδοση, το copyright, καθώς επίσης και ο σύνδεσμος μέσω του οποίου ο χρήστης μπορεί να μεταβεί στην παρτιτούρα του έργου (complete score).
Πρέπει να σημειωθεί πως η ιστοσελίδα του IMSLP έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, μεταξύ των οποίων και η Ελληνική, ενώ είναι τόσο καλά δομημένη ώστε να κατευθύνει το χρήστη εύκολα και γρήγορα στον εντοπισμό του έργου που αναζητά. Εκτός αυτού, αποτελεί και ένα χώρο έκθεσης ιδεών, ανταλλαγής απόψεων και παρουσίασης νέων έργων, επιδιώκοντας έτσι να καταστεί ένας διαδικτυακός τόπος συνάντησης των απανταχού μουσικόφιλων.
Μπουμπούς Γιώργος , Μουσικός - Βιβλιοθηκονόμος